เลือดควายใบใหญ่
เลือดควายใบใหญ่ ชื่อวิทยาศาสตร์ Knema furfuracea (Hook. f. & Thomson) Warb. จัดอยู่ในวงศ์จันทน์เทศ (MYRISTICACEAE)[1]
สมุนไพรเลือดควายใบใหญ่ มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า จันทร์ดง (ยะลา), เลือดควาย (ตรัง), สานแดง แปงู (มลายู-นราธิวาส), ลำเลือด (ลั้วะ), ตุ๊ดไลมาม (ขมุ), ด่งฉาง (ม้ง), เดี่ยงหย้าม (ไม้ยาง แดง) (เมี่ยน) ส่วนชาวนครศรีธรรมราชเรียก “เลือดควายใบใหญ่“[1],[2],[3]
ลักษณะของเลือดควายใบใหญ่
- ต้นเลือดควายใบใหญ่ จัดเป็นไม้ยืนต้น มีความสูงของต้นประมาณ 20 เมตร หรือมากกว่า เรือดยอดเป็นพุ่มทรงสูงถึงค่อนข้างกลม กิ่งก้านขนานกับพื้นดิน ยอดอ่อนมีขนสีน้ำตาล มียางสีแดง เปลือกต้นเป็นสีน้ำตาลแดง แตกเป็นร่องตื้น ๆ ตามยาว เปลือกชั้นในเป็นสีส้ม โคนต้นมีรากค้ำยันสูงประมาณ 1-2 เมตร รอบโคนต้นมีรากายใจลักษณะคล้ายกับบ่วงครึ่งวงกลมโผล่ขึ้นทั่วไป พบเฉพาะในป่าพรุทางภาคใต้ของประเทศไทย ส่วนในต่างประเทศพบได้ที่ประเทศมาเลเซียและอินโดนีเซีย[1],[3]
- ใบเลือดควายใบใหญ่ ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับ ลักษณะของใบเป็นรูปขอบขนานหรือรูปรีแกมรูปขอบขนาน ปลายใบมน ทู่ หรือหยักเว้าเล็กน้อย โคนใบมนหรือสอบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 3-14 เซนติเมตร และยาวประมาณ 10-50 เซนติเมตร แผ่นใบหนา ผิวใบด้านบนเกลี้ยงเป็นสีเขียวเข้ม ส่วนท้องใบมีขุยสีขาว เส้นแขนงใบมีประมาณ 10-12 คู่ ก้านใบสั้นมาก หรือยาวได้ประมาณ 1.4-2 เซนติเมตร[1],[3]
- ดอกเลือดควายใบใหญ่ ออกดอกเป็นช่อสั้นตามซอกใบด้านหลัง ดอกมีขนาดเล็กเป็นสีน้ำตาลอมเหลืองหรือสีเหลืองอ่อน ดอกเป็นแบบแยกเพศ ดอกเพศผู้จะมีกาบขนาดเล็กที่ก้าน ส่วนดอกเพศเมีย กลีบดอกด้านนอกจะมีขนสีน้ำตาล ด้านในมีสีแดงสดและมีขน ออกดอกในช่วงประมาณเดือนมีนาคมถึงเดือนมิถุนายน[1],[3]
- ผลเลือดควายใบใหญ่ ผลมีลักษณะกลมรีหรือรูปไข่ ปลายผลมน มีขนาดประมาณ 3.4-4.5 เซนติเมตร ผิวผลมีขนสีน้ำตาลปกคลุมอยู่หนาแน่น ผลเมื่อแก่จะแตกออกเป็น 2 ซีก ภายในมีเมล็ดเดี่ยว เยื่อหุ้มเมล็ดเป็นสีแดงหรือสีแดงแกมสีส้ม ผลจะแก่ในช่วงประมาณเดือนสิงหาคมถึงเดือนพฤศจิกายน[1],[3]
สรรพคุณของเลือดควายใบใหญ่
- ใบใช้เป็นยารักษาสิว (ใบ)[1]
ประโยชน์ของเลือดควายใบใหญ่
- เนื้อไม้นิยมนำมาใช้สำหรับก่อสร้างอาคารบ้านเรือน ทำคอกหมู หรือใช้ทำหน้าไม้[2]
- ลำต้นและกิ่งใช้สำหรับทำฟืน[2]
เอกสารอ้างอิง
- หนังสือสมุนไพรในอุทยานแห่งชาติภาคเหนือ. (พญ.เพ็ญนภา ทรัพย์เจริญ). “เลือดควายใบใหญ่”. หน้า 171.
- โครงการเผยแพร่ข้อมูลทรัพยากรชีวภาพและภูมิปัญญาท้องถิ่นบนพื้นที่สูง, สถาบันวิจัยและพัฒนาที่สูง (องค์กรมหาชน). “เลือดควายใบใหญ่”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : eherb.hrdi.or.th. [26 ต.ค. 2014].
- สวนพฤกษศาสตร์ ตามพระราชเสาวนีย์ฯ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. “เลือดควายใบใหญ่”. [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก : www.dnp.go.th/pattani_botany/. [26 ต.ค. 2014].
ภาพประกอบ : www.flickr.com (by Ahmad Fuad Morad), www.fpcn.net
เรียบเรียงข้อมูลโดยเว็บไซต์เมดไทย (Medthai)
