ลิ้นมังกร สรรพคุณและประโยชน์ของต้นลิ้นมังกร 11 ข้อ !

ลิ้นมังกร

ลิ้นมังกร ชื่อสามัญ Dragon’s Tongue^[1]

ลิ้นมังกร ชื่อวิทยาศาสตร์ Sauropus spatulifolius Beille (ชื่อพ้องวิทยาศาสตร์ Sauropus changianus S.Y.Hu)^[1] จัดอยู่ในวงศ์มะขามป้อม (PHYLLANTHACEAE)

สมุนไพรลิ้นมังกร ยังมีชื่อเรียกอื่น ๆ อีกว่า เหล่งหลี่เฮียะ เหล่งจิเฮี้ย (จีน-แต้จิ๋ว), หลงลี่เยียะ หลงซื่อเยียะ (จีนกลาง) เป็นต้น^[1],[2]

หมายเหตุ : นอกจากนี้ยังมีลิ้นมังกรอีกชนิด ที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Sauropus rostratus Miq. (เข้าใจว่ามาจากประเทศจีน) ตามตำราสมุนไพรระบุว่ามีสรรพคุณใกล้เคียงกัน สามารถนำมาใช้แทนกันได้^[2] และลิ้นมังกรที่กล่าวถึงในบทความนี้ เป็นพรรณไม้คนละชนิดกันกับต้นลิ้นมังกร (บ้างเรียกว่า ลิ้นแม่ยาย หรือลิ้นมังกรทอง) ชนิดที่มีชื่อสามัญว่า Mother-in Law’s Tongue, Snake plants ซึ่งชนิดนี้จะใช้ปลูกเป็นไม้ประดับเป็นหลัก

ลักษณะของลิ้นมังกร

• ต้นลิ้นมังกร จัดเป็นไม้กลางแจ้งยืนต้นขนาดเล็ก มีความสูงของต้นประมาณ 1-1.5 ฟุต ลำต้นมีลักษณะตั้งตรง คองอเล็กน้อย และมีขนสั้น ๆ ปกคลุมอยู่ ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการปักชำและวิธีการเพาะเมล็ด เจริญเติบโตได้ดีในดินชุ่มชื้นระบายน้ำดี เช่น ดินปนทรายหรือดินร่วนปนทราย^[1],[2]

• ใบลิ้นมังกร ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงสลับกันไปตามข้อต้น ลักษณะของใบเป็นรูปไข่หรือรูปมนรี ปลายใบมน โคนใบสอบแหลมเข้าหาก้านใบ ส่วนขอบใบเรียบ หลังใบเป็นสีเขียวเข้มลาย ตามเส้นใบและท้องใบเป็นสีเขียวนวลหรือเขียวอ่อน เส้นโคนใบมีขน^[1],[2]

• ดอกลิ้นมังกร ออกดอกเป็นช่อหรือออกเป็นกระจุกตามซอกใบและลำต้น ซึ่งดอกจะเรียงติดกันเป็นแถวสั้น ๆ คล้ายช่อดอก แต่จะแยกออกเป็นดอกเพศผู้และดอกเพศเมีย ดอกมีขนาดเล็กมีสีแดงม่วงหรือสีม่วงเข้ม ดอกหนึ่งมี 6 กลีบ ลักษณะของกลีบดอกเป็นรูปกลมรีมีเนื้อหนา ดอกมีเกสรเพศผู้ 3 อัน และเกสรเพศเมีย 3 อัน^[1],[2]

• ผลลิ้นมังกร ลักษณะของผลคล้ายกับเม็ดถั่ว มีก้านสั้น ๆ ผลจะถูกกลีบเลี้ยงที่ขยายตัวหุ้มเอาไว้^[1]

สรรพคุณของลิ้นมังกร

1. ใบมีรสจืด เป็นยาสุขุม ออกฤทธิ์ต่อปอด ใช้เป็นยาแก้ปอดร้อน ช่วยทำให้ปอดชุ่มชื่น (ใบ)^[2]
2. ดอกสดนำมาต้มกับน้ำกินเป็นยาแก้อักกระอักเลือด และไอเป็นเลือด หรือจะใช้ใบสด 10-15 กรัม นำมาต้มกับน้ำรับประทาน หรือผสมกับสันเนื้อหมูต้มกับน้ำแกงรับประทานก็ได้ (ใบ,ดอก)^[1]
3. ช่วยแก้อาการไอมีเสลดเหนียว หรือไอแห้ง ด้วยการใช้ใบสดประมาณ 7-8 ใบ และผลอินทผลัม 7 ผล นำมาต้มกับน้ำรับประทาน หรือถ้าเป็นใบแห้งให้ใช้ประมาณ 15 กรัม นำมาต้มผสมกับเนื้อหมูแล้วทานแต่น้ำ (ใบ)^[1],[2]

4. ใบมีรสสุขม สรรพคุณเป็นยาแก้เจ็บคอ แก้ไอแห้ง ไอร้อน ไอหอบหืด ไอเป็นเลือด แก้เสียงแหบแห้ง ไม่มีเสียง ให้ใช้ใบสดประมาณ 7-8 กรัม หรือใบแห้งประมาณ 10-30 กรัม นำมาต้มรับประทาน (ใบ)^[1],[2]
5. ช่วยขับเสมหะ (ใบ)^[2]
6. ช่วยแก้หลอดลมอักเสบ หอบหืด หรือโรคติดเชื้อในทางเดินหายใจส่วนบน ให้ใช้ใบสดประมาณ 7-8 ใบ หรือใบแห้งประมาณ 15 กรัม นำมาต้มกับน้ำรับประทาน (ใบ)^[1],[2]
7. ช่วยบำรุงปอด ด้วยใช้ใบสดประมาณ 7-8 กรัม หรือใบแห้งประมาณ 10-30 กรัม นำมาต้มรับประทาน (ใบ)^[1],[2]
8. ช่วยลดความดันโลหิต ด้วยการใช้ต้นลิ้นมังกรทั้งต้น (รวมราก) นำมาล้างให้สะอาด ใส่ลงในหม้อต้มกับน้ำ 2-3 ส่วน แล้วต้มเคี่ยวจนเหลือน้ำ 1 ส่วน (ต้มจนเดือดประมาณ 20 นาที) จะผสมกับน้ำตาลกรวดเพื่อเพิ่มรสชาติด้วยก็ได้ โดยใช้กินครั้งละ 1 แก้ว เช้า กลาง และเย็น (จะกินก่อนหรือหลังอาหารก็ได้) จะทำให้มีอาการดีขึ้นและควบคุมได้ (ทั้งต้น)^[3]
9. ช่วยแก้อาการท้องผูก (ใบ)^[2]
10. ใบสดนำมาตำหรือขยี้ใช้เป็นยาทาหรือพอกแก้พิษร้อนอักเสบ (ใบ)^[4]

หมายเหตุ : การนำใบมาใช้เป็นยาต้องเก็บมาจากต้นที่เจริญเติบโตเต็มที่แล้ว^[1] ส่วนวิธีการใช้ตาม [2] ให้ใช้ใบสดครั้งละ 15-30 กรัม หรือถ้าเป็นใบแห้งให้ใช้ครั้งละ 10-15 กรัม นำมาต้มกับน้ำรับประทาน หรือจะใช้เข้ากับตำรายาอื่น ๆ ก็ได้ตามต้องการ^[2]

ข้อมูลทางเภสัชวิทยาของลิ้นมังกร

• พืชชนิดนี้มีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรียบางชนิดได้^[1]

ประโยชน์ของลิ้นมังกร

• ใช้ปลูกเป็นไม้ประดับ ไม้ขอบรั้ว หรือตามทางเดินทั่วไป^[3]

เอกสารอ้างอิง

1. หนังสือพจนานุกรมสมุนไพรไทย, ฉบับพิมพ์ครั้งที่ 5.  (ดร.วิทย์ เที่ยงบูรณธรรม).  “ลิ้นมังกร”.  หน้า 699-700.
2. หนังสือสารานุกรมสมุนไพรไทย-จีน ที่ใช้บ่อยในประเทศไทย.  (วิทยา บุญวรพัฒน์).  “ลิ้นมังกร”.  หน้า 498.
3. หนังสือพิมพ์ไทยรัฐ.  (นายเกษตร).  “ลิ้นมังกร กับสูตรแก้ความดันโลหิต”.
4. สมุนไพรน่ารู้.  “พืชถอนพิษต่าง”.  [ออนไลน์].  เข้าถึงได้จาก: www.rajini.ac.th.  [31 พ.ค. 2014].

เรียบเรียงข้อมูลโดยเว็บไซต์เมดไทย (Medthai)